قـِیصَرَق یکی از روستاهای شهرستان سرابدر استانآذربایجان شرقی و در بخش مهربان قرار دارد. قیصرق دارای مزارع سرسبز و دشتهای وسیع میباشد.رود خانه چكي چاي كه شاخه اي از رود آجي چاي ميباشد باعبور از مركز باغات وزمينهاي كشاورزي جلوه خاصي بخصوص در فصل بهار و تابستان به اين روستا ميدهد.این روستا تقریبا700خانوار و 3000 نفر جمعیت دارد .
نام اصلي روستا، قيصريه است؛ولي در زبان عاميانه و به خاطر روان ترشدن بيان به صورت هاي قيصرق و قيصره استفاده مي شود. ريشه لغوي: واژه قيصريه برگرفته ازكلمه ((قيصر)) مي باشد. علت نامگذاری:طبق روايات بزرگان روستا از زبان آبا و اجدادشان ،ساكنان اصلي روستا، درواقع ساكنان مكاني به همين نام(قيصريه) درتركيه بوده وتجارت مي كرده اندكه به سبب اختلاف باحاكم وقت،به كوچ اجباري تن داده و بعدازورود به ايران عده اي از آن ها مكان فعلي روستا را كه سرزميني وسيع ،هموار و مناسب براي سكونت بوده انتخاب نموده ونام مقراصلي خودرا به اين سرزمين نهاده اند و اكنون قيصريه، يكي ازشهرهاي درتركيه مي باشد. معناي لغوي: قيصريه به معناي ((راسته بازاربزرگ)) مي باشد. اما شواهدي كه نشان دهنده شكل روستا به صورت راسته بازار باشد؛ در دسترس نيست.اما درگذشته اين روستا درچند دوره نامتوالي به عنوان مركزبازار روستاهاي اطراف بوده است. وحتي«ميدانجخ»كه نام يكي از اراضي نزديك روستاست و به معناي ميدانگاه يا محل ميدان مي باشد. محل داد و ستد (مركز بازار)،بوده است كه طي ساليان دراز به عنوان مكان خريدوفروش مورداستفاده قرارگرفته است. آخرين بار در سال ۱۳۴۹شخصي به نام حاج حسن ابراهيم زاده بازار برپا كرده كه فقط دوسال دوام داشته است. ولي آن چه ازگذشته روستا (محدوده قديمي) ومخصوصا تپه باستاني(ديك)، استنباط مي شود ؛ بيانگراين است كه خانه ها به صورت چندين طبقه بوده،و با اين كه عوامل محيطي و آب و هوايي در كاستن ارتفاع آن نقش چشمگيري داشته است؛ هنوزهم ارتفاع آن به بيش از بيست متر مي رسد و آثار زندگي در كليه نقاط آن به چشم مي خورد. قدمت تاريخي:زمان شكل گيري روستاي قيصريه دقيقا معلوم نيست. ولي نشانه هايي چند حاكي از قدمت بسياربالا وشكوه وگستردگي اين روستا ست كه به پاره اي از موارد اشاره مي گردد:
1- تپه باستاني (ديـك) مشرف به رودخانه چكي چاي مي باشد و به احتمال بسيار قوي در اثر زلزله تخريب شده است؛ مقراصلي روستا بوده است. اين تپه باستاني كه وسعت حداقل ۵ هكتاري را نمايان مي سازد.اكثرقسمت هاي آن به مرور زمان تبديل به خانه هاي مسكوني شده و در پي كني هايي كه درخانه ها ي مسكوني جهت ساخت و سازجديد صورت مي گيرد؛تنورهاي به جا مانده،استخوان هاي انسان بارها يافت شده است.متاسفانه چندین قرن است كه اهالي روستا براي ساخت خانه هايشان ازخاك آنجا استفاده كرده اند و این باعث شده وسعت تپه باستاني(ديـك)قيصريه به حدود ۲۰۰۰مترمحدود شود! ماندگاري اين جثه ناقص ازآن هيبت عظيم،مديون توجه بجا ولي ديرهنگام ميراث فرهنگي ازسال۸۶ در ممنوع كردن برداشت خاك از اين محوطه مي باشد.
2-کتیبه های سنگی، وجود كتيبه هايي به خط هاي عربي و ميخي در محوطه زيربناي قديمي مسجد حضرت ابوالفضل كه به داش مسجد يعني مسجد سنگ معروف مي باشد همه اين كتيبه ها به جز يك مورد كه آن هم در ورودي درب مسجد به محل نشستن ريش سفيدان تبديل شده و يك دايره و خطوطي وارفته درآن مشهود است بقيه كتيبه ها دربازسازي ۱۵ سال قبل مسجد در زيرخروارها خاك وسيمان براي هميشه ازصحنه نگارش و اطلاعات محو شده اند.
3- قبرستان؛ وسعت چند هكتاري قبرستان روستا،با توجه به آماركم جمعيت درگذشته،نشان مي دهد كه مدت هاي بسيار مديدي طي شده تا ازاين منطقه عظيم استفاده شود.شايان ذكر است كه در محل قديمي قبرستان،سنگ هاي بزرگي به نام (سيّدلَر داشي)با ارتفاع يك متر و يا بيشتر وجود داشت كه بيست و اندي سال است كه خبري از آن ها نيست. ولي دلايل مذكور، نشانگر ادوار طلايي اين روستا ، دربين روستاهاي اطراف بوده و همه اين عوامل ، موجبات گسترش روستا در زمان كنوني را رقم زده است.
4-موقعيت استراتژيكي و دفاعي؛ مكان مسطح وپهناور و نبود عوارض طبيعي مطمئن در اطراف روستا از يك طرف ، و وضعيت بهينه اقتصادي روستا نسبت به روستاهاي همسايه ازطرف ديگر، چشم سارقان و راهزنان ايام قديم رابه خود معطوف مي داشته است. دراين ميان ساكنان روستا براي حفظ جان و مال مردم قريه ، روش قلعه باني و برجك سازي رامناسب دانسته وبدين سبب درنقاط مختلف،مكان هاي ديدباني درست كرده بودند. مكان هاي نگهباني به صورت مدوّر و بدون پله درست مي شده و نگهبانان با نردبان به درون آن صعود كرده ،بعد نردبان رابالا مي كشيده اند.در روستاي قيصريه، مكاني چند بدين منظور استفاده مي شده كه عبارتند از:((قلعه اوينه (قلعه خانه)،برج و قلعه)). اين مكان ها هم چنان كه از اسمشان پيداست ، محل نگهباني بوده است؛ و اكنون هم آن مكان ها با اسامي قديمي شناخته مي شوند. اما از آثار قلاع اول و دوم، فقط تل خاكي وارفته باقي مانده است؛ ولي مورد سومي(قلعه) ، داراي سه برج با فاصله ۲۰۰متري از هم بوده و توسط راه هاي زير زميني به هم مربوط مي شدند. بنا به قول ساكنان اهالي اين منطقه، راه هاي زير زميني در بعضي از منازل محله هنگام ساخت وسازها مشاهده شده است. موقعت قديمي قلعه،امروزه شامل خانه هايي است كه در قسمت شمالي سالن تربيت بدني قرار داشته ؛ و از بدنه عظيم روستاي قيصریه جدامي باشند.اهالي روستا،افرادماهر در تيراندازي را اجير كرده و در آن هابه نگاهباني مي گماشتند؛ كه همه اين افراد نگهبان،براي اطمينان خاطر،ازميان ساكنين محل انتخاب مي شدند. سرشناس ترين تيرانداز روستا كه سال ها لرزه بر جان دزدان و غارتگران مي انداخته و مال و اموال ساكنان با وجود او ، درمقابل خطرات ازمصونيت نسبي برخورداربوده ؛ ((حبيب)) نام داشته است كه دزدان، بعداز مدت ها تعقيب، در شبي كه وي براي سركشي به يكي از آسياب هاي روستا (كِي دَيرماني) رفته بود؛ وقتی به همراهانش مي گويد: كه برای سرکشی به روستا و آوردن گلوله بيشترباید به خانه برود؛ دزدان با استماع سخنان حبيب در راه كمين كرده و او را با گلوله ازپاي درآورده و سپس در آب كانال آسياب خفه مي كنند! نویسنده ؛آقای یدالله خانزاده
مکان های فرهنگی و ورزشی قیصریه؛
الف- سالن چند منظوره؛
این سالن در غرب روستا کنار قبرستان قرار دارد که درشهریورماه سال 1390 افتتاح شد و حدود 1400 متر وسعت دارد. بیشتر نوجوانان و جوانان روستای قیصرق اوقات فراغت خود را در آن جا به فوتبال بازی و مسابقات ورزشی سپری می کنند.در روزهای سرد سال که اوقات فراغت بیشتری وجود دارد؛ سالن از شور و هیجان خاصی برخوردار است. سالن ورزشی روستای قیصرق( قیصریه)در فصل بهار و تابستان پذیرای مهمانان ورزشکار می باشد.
ب- چمن های طبیعی ؛
روستای ما در گذشته دو تا خرمن مسطح چند هکتاری داشت که پس از برداشت محصولات خرمن در اواخر شهریور، تبدیل به زمین های فوتبال می شد که بعداز ظهرها از کوچک و بزرگ در چندین مکان بصورت هم زمان مشغول فوتبال بازی بودند حتی خیلی از اهالی روستا هم برای تماشای مسابقات فوتبال ساعت ها در کنار چمن می ایستادند به طوری که حلاوت و شیرینی آن ر وزها هنوز هم در دهان خیلی از اهالی روستا مانده است. ولی دیری نگذشت که این خرمن ها هر سال بخاطر ساختمان سازی کوچک تر و کوچک تر شدند .فوتبالیست ها مجبور شدند مسابقات خود را در مکانی به نام « سورَدول چیمنی» دو کیلومتری شرق روستا برگزار کنند.با این که این زمین فوتبال هنوز هم خودنمایی می کند ولی بخاطر دور بودن از روستا چندان مورد استقبال قرار نگرفته است.
سد مخزنی قیصرق
سد مخزنی قیصرق که همچون نگینی در دو و نیم کیلومتری شرق روستا می درخشد حال و هوای دیگری به روستا بخشیده است. در گذشته تابستان ها کشاورزان و باغداران از کمبود آب رنج می بردند.ولی چندین سال است که به برکت افتتاح سد،کم کم شاهد شکوفایی انواع درختان میوه و باغ ها و بستان ها هستیم و هر سال بر وسعت باغ ها و بستان ها افزوده می شود حتی وجود سد باعث شد که روستائیان بجای مهاجرت به شهرها کم کم به ساخت و ساز منازل مسکونی مقاوم و بهسازی خیابان های روستا روی آورند! و امید است به فضل پروردگار در آینده روستایی سرسبز تر و موفق تر داشته باشیم. ان شاء الله
این سد از نوع خاکی، با هسته رسی و با طول تاج ۹۸۸ متر، ۲ و ۶ دهممیلیون متر مکعب ظرفیت دارد که آب۳۲۵ هکتار از اراضی پایاب سد را تامین میکند.
اگر مهمان روستای ما شدید حتما از مناظره ی زیبای سد لذت خواهید برد و خاطره ماندگاری خواهید داشت.